Cho đến lúc này phong cách tối giản đang tiếp tục phát triển và có thêm những hình thái mới, có nhiều tác động qua lại với môi trường sống hiện đại thời công nghiệp, khi mà công nghệ tiên tiến số và internet được phủ sóng toàn cầu, con người dễ dàng tìm kiếm nguồn thông tin để có thể áp dụng vào trong quá trình xây dựng nhà ở của gia đình mà không cần bất kỳ sự can thiệp nào từ bên ngoài, làm giảm chi phí, thời gian và công sức.
Phong cách tối giản và kết cấu hạ tầng tối giản
Từ sau thế chiến thứ 2 phong cách tối giản được hình thành, duy trì và phát triển đền ngày nay, vào trong khoảng thời gian 1950, phong cách này phát triển mạnh mẽ trong thập niên 70, 80 của thế kỷ 20. Phong cách tối giản có ảnh hưởng rộng lớn ở khắp các Sở môn nghệ thuật, các ngành thiết kế – đột phá sáng tạo. Lý do để phong cách tối giản có điều kiện để phát triển đó là sau thế chiến thứ 2 tài nguyên bị cạn kiệt, thế giới trong tình trạng pahri khôi phục lại rất nhiều cơ sở hạ tầng bị phá hủy trong chiến tranh vì thế mọi công việc cần phải tối giản đến mức tối đa. Phong cách tối giản khởi nguồn từ sự cô đọng, thuần khiết của chủ nghĩa Hiện đại, và phù hợp với chủ nghĩa hậu Hiện đại và được xem là một sự phản ứng – đối ngược với chủ nghĩa Biểu hiện trong nội dung tư tưởng cũng như hình thức, bố cục tổng quan của tác phẩm.
Kiến trúc sư người Đức Ludwig Mies van der Rohe (1886 – 1969), một trong các bậc thầy của kiến trúc hiện đại nước ngoài, được xem là cha đẻ của phong cách kết cấu hạ tầng tối giản. quan điểm của ông thể hiện ở câu châm ngôn nổi tiếng (và cũng tối giản): “Less is more” (Ít là nhiều). Sau thế chiến thứ nhất với sự sụp đổ của những đế chế vương quyền Châu Âu, kiến trúc cổ điển – vốn đã bị phê bình can đảm từ giữa thế kỷ 19, ngày càng trở nên không phù hợp thời. Trong bối cảnh đó, cùng với việc bùng nổ của nền sản xuất công nghiệp; Mies van der Rohe đã trở thành một đại diện thay mặt tiên phong trong quy trình tiến độ tìm kiếm những phong cách mới cho nghệ thuật kết cấu hạ tầng với tư duy mới về kỹ thuật và công nghệ tiên tiến.
Những khu công trình trong những năm này của Mies van der Rohe đã đặt nền móng cho phong cách kiến trúc tối giản với các quan điểm mới về việc tổ chức khoảng trống kết cấu hạ tầng, với kết cấu – vật tư mới là thép và kính. Sau những dịch chuyển của chính trị, thời cuộc ở Âu Lục, ông chuyển sang sinh sống và làm việc tại Mỹ vào khoảng thời gian 1937 (và nhập quốc tịch Mỹ vào năm 1944), liên tiếp theo đuổi trường phái kết cấu hạ tầng của họ. kết cấu hạ tầng của Mies van der Rohe là những khoảng trống trong sạch, đơn thuần, tinh tế, trật tự; là những đường thẳng, những mặt phẳng, những góc vuông… bộc lộ rõ cấu trúc của mạng lưới hệ thống kết cấu. có lẽ rằng một xã hội tự do như nước Mỹ là thiên nhiên và môi trường thuận lợi, có các tác động ảnh hưởng tới Mies van der Rohe cho việc bộc lộ tư tưởng và thể hiện đột phá sáng tạo.
Ở phương Đông, nước Nhật được xem là bậc thầy của phong cách tối giản trong kết cấu hạ tầng. Phong cách này hiện diện trong phần lớn kiến trúc Nhật Bản, từ kết cấu hạ tầng hiện đại cho đến các khu công trình mang âm hưởng truyền thống. Tính tối giản thể hiện nhất quán từ hình thức kiến trúc cho tới nội thất công trình, kết hợp nhuần nhuyễn giữa một định hướng hiện đại với các giá trị văn hoá - tinh thần truyền thống của nước Nhật. Nhiều kết cấu hạ tầng sư Nhật Bản thành công xuất sắc và ghi đậm dấu ấn với phong cách tối giản, chủ nghĩa tối giản trong kiến trúc; mà tiêu biểu là kết cấu hạ tầng sư Tadao Ando. Những khu công trình của Tadao Ando thực sự là những tác phẩm nghệ thuật của khoảng trống và ánh sáng, của sự giao hoà của kiến trúc và thiên nhiên, mang một cá tính đặc sắc và đầy sáng tạo!
Những đặc điểm cơ bản
Tối giản là 1 phong cách, định hướng chung, nhưng trong mỗi Sở môn nghệ thuật, loại hình sáng tạo không giống nhau lại có các đặc điểm nhận dạng không giống nhau. Trong kiến trúc, phong cách tối giản cũng thể hiện những đặc điểm chú ý gây nổi bật. mặc dù sự sáng tạo của mỗi kiến trúc sư, mỗi vùng miền địa lý có các đặc thù văn hoá riêng, mỗi thời kỳ… có không giống nhau thì tổng thể vẫn đang còn một “mẫu số chung” của kiến trúc tối giản.
- Ít là nhiều (Less is more): đây là sự khởi nguồn, tư tưởng, triết lý, là nguyên tắc chủ yếu mà kiến trúc sư Mies van der Rohe đã đề ra. Đối ngược lại với trường phái cổ điển và nhiều trường phái khác làm đầy, làm đẹp, làm triển khai xong kết cấu hạ tầng bằng những chi tiết, bằng trang trí nội thất; kết cấu hạ tầng tối giản tự hoàn thiện bằng những gì ít nhất có thể – đó chính là nhiều. Ít nhất, cũng là hướng tới sự hoàn mỹ và thành công xuất sắc. Từ xuất phát đó, thì “hạn chế” là một trong các nguyên tắc – biểu hiện rõ ràng của kiến trúc tối giản. tất cả những gì không cần thiết được xem như là thừa thãi và được vô hiệu, từ đường nét, hình khối kiến trúc cho đến các trang trí nội thất. Bản thân những đồ đạc nội thất có ý nghĩa công năng cũng sẽ được tinh giảm tối thiểu, là một thành phần cấu thành yếu tố tô vẽ trang trí, và đã được coi như những tác phẩm điêu khắc – tất yếu với hình thức, chi tiết cũng tối giản nhưng tinh tế. màu sắc nội thất cũng đã được giảm bớt, thường không quá ba màu với một màu nền, một màu chủ đạo, một màu nhấn; mà màu nền là màu của những bờ tường. đó là đặc điểm nhận dạng dễ nhất.
- Hướng tới giá trị của không gian: Bản chất của kết cấu hạ tầng là khoảng trống. kiến trúc tối giản hướng tới giá trị đó và tạo lập không gian chặt chẽ, khúc chiết, cô đọng, thoáng mát, tràn ngập ánh sáng. Sự đơn thuần của hình thức tất cả, chi tiết kết cấu hạ tầng, sự tiết chế trong sử dụng vật liệu, màu sắc… nhằm đem lại tính tập trung chuyên sâu vào khoảng không và đưa khoảng không thành nội dung chủ yếu của công trình. khoảng trống của kiến trúc tối giản có tính cân bằng, tĩnh tại, thuần khiết, được tạo nên bởi những mảng tường, mảng trần phẳng, đồng nhất, những đường thẳng, những hình khối đơn giản và những khoảng trống lớn. Việc vô hiệu hóa, giảm bớt các chi tiết, sắc tố, những thứ không cần thiết nhằm hướng sự tập trung cho khoảng trống kết cấu hạ tầng. Chính không gian tạo được xúc cảm chứ không phải bởi những chi tiết tô vẽ trang trí, đồ đạc và vật dụng hay điều gì khác.
- Hướng tới bản chất và bản ngã: Về mặt hình thức thuần tuý, có thể nhận thấy kiến trúc tối giản mang đến sự khô cứng, nhàm chán và đơn điệu, thậm chí lạnh lùng và thiếu thân mật và gần gũi. Nhưng bản chất của kết cấu hạ tầng không nằm ngay cái vỏ bề ngoài. Và để cảm nhận được vấn đề này, ngoài hai con mắt để xem, phải cần có một tư duy rộng mở, khám phá. Một kết cấu hạ tầng sẽ… tối giản khi gia chủ hiểu rõ được bản ngã của họ, và kết cấu hạ tầng sư chuyển hoá bằng ngôn ngữ kết cấu hạ tầng. Và cũng chỉ khi hiểu rõ chính bản thân mình thì chủ nhân mới thực sự làm chủ và gắn bó được với ngôi nhà.
Kết cấu hạ tầng tối giản có sự tương đồng với văn hoá truyền thống và Thiền tông Nhật Bản (Zen). Zen nhấn mạnh đến tầm quan trọng của sự trầm tư mặc tưởng hơn là việc đọc kinh kệ và các nghi thức tôn giáo cũng như lý luận về giáo pháp. Zen truyền tải những tư tưởng tự do và bản chất cuộc sống. kiến trúc tối giản hướng tới bản chất của kiến trúc là khoảng trống, đề cao bản chất của khoảng không và vật tư. chính vì lẽ đó, kết cấu hạ tầng tối giản hoà nhập với văn hoá truyền thống Nhật Bản, tạo được những khoảng trống mang tính chất Thiền và những giá trị văn hoá mới thông qua kết cấu hạ tầng.
- Nghệ thuật ánh sáng: ánh nắng là 1 vấn đề cấu thành nghệ thuật kết cấu hạ tầng. Với kết cấu hạ tầng tối giản, ánh nắng rất quan trọng và càng có ý nghĩa hơn, nhất là ánh sáng tự nhiên. màu sắc ở phong cách tối giản giảm bớt nên ánh sáng là 1 thành phần chủ yếu để trang trí và tạo được giá trị thẩm mỹ thông qua hiệu ứng thị giác. ánh nắng tự nhiên luôn biến đổi và làm thay đổi những cảm nhận, cảm giác của người đứng trong không gian đó. ánh nắng được chủ định trong thiết kế để nhấn mạnh những thành phần, những xung quanh vị trí chính; làm điển hình hình khối kiến trúc, nội thất; vốn để dẫn tuyến hoặc tạo ra những khối sáng, bóng đổ theo ý đồ… ánh nắng cùng hiệu ứng bóng đổ được khai thác thông qua những ô cửa, những vách kính, mái, những khoảng trống, những cấu kiện của hệ kết cấu, qua mạng lưới hệ thống rèm hay cả những tán cây. ánh nắng nhân tạo cũng được điều tra và nghiên cứu rất kỹ, tính toán cẩn thận trong ý đồ diễn tả cấu trúc khoảng không và những thành phần nội thất.
Kiến trúc tối giản ở Việt Nam?
Phong cách tối giản khởi xướng ở Châu Âu và cũng đã lan toả đi khắp quốc tế. kiến trúc tối giản vẫn cứ chứng minh và khẳng định sự ưu việt của mình, tiếp tục nâng tầm phát triển và có ảnh hưởng tác động rộng lớn. Trong xu thế chung của kết cấu hạ tầng hiện đại, kết cấu hạ tầng Việt Nam cũng tồn tại nhiều thay đổi theo tinh thần đơn giản về hình thức. mặc dù thế, một công trình thực sự được xem là tác phẩm kết cấu hạ tầng theo kiểu Minimalism ở Nước Ta có lẽ là chưa có. cho dù, trên trong thực tế, phong cách này hoàn toàn không đòi hỏi những yếu tố thuận lợi về mô hình, địa thế, mặt phẳng thiết kế xây dựng công trình; hoàn toàn rất có khả năng tương thích ở điều kiện kèm theo Nước Ta với thể loại căn hộ nhỏ; và tương đối nhiều kết cấu hạ tầng sư của tất cả chúng ta có những hứng thú, thử nghiệm, tìm tòi với phong cách này, nhưng để hiện thực hoá một sự việc “tối giản” lại còn quá nhiều… phức tạp và mâu thuẫn.
Khi tinh giảm, lược bớt những gì không cần thiết để đi tới việc tối giản, đồng nghĩa tương quan với những thành phần còn lại phải tiếp đón thêm nhiều chức năng. Đó là một vụ việc vướng mắc rất cụ thể bởi những yếu kém về vật tư, kỹ thuật, công nghệ, trình độ thi công, và tất yếu cả lý do kinh tế cùng phương thức sản xuất. Một vấn đề khác mà phần trên đã ít nhiều đề cập: đó chính là trình độ, văn hoá và lối sống. Minimalism không dành cho người thích khoa trương, thích sự cầu kỳ phức tạp và khuynh hướng về vật chất. Nó dành riêng cho những người dân độc lập, quyết đoán, ngăn nắp; có tác phong khoa học của thời đại công nghiệp, nhưng cũng tự do và phóng khoáng. Và quan trọng nhất là chủ nhân đi tới và nhìn thấy được bản ngã, có tư duy và tâm hồn trong sáng; thì sự tối giản mới rất có thể hiện hình. Nếu không, nó chỉ là một sự khiên cưỡng, một cuộc “hôn nhân” gượng ép và chắc như đinh đóng cột kết cấu hạ tầng tối giản đó, nếu được dựng lên cũng không thể tồn tại lâu bền.
Chủ yếu tâm ý người việt vẫn thích sự màu mè, rườm rà – chau chuốt; khó khăn về kinh tế làm tăng ý thức về vật chất, giảm những giá trị tinh thần; phong cách sống, làm việc chưa thực sự khoa học và công nghiệp; trình độ và sự tiếp đón Thông tin còn giảm bớt, mối quan hệ giữa chủ nhà và kiến trúc sư còn tương đối nhiều vấn đề chưa ổn… là những lý do chưa thể đi tới phong cách tối giản và để có các khu công trình kết cấu hạ tầng tối giản theo như đúng nghĩa.
Tuy vậy, cũng cần phải ghi nhận rằng cũng có các công trình hướng tới phong cách này, ít nhiều mang tinh thần, hơi hướng tối giản. Số đó dẫu rất ít nhưng cũng là 1 ý kiến tích cực và lành mạnh, một ô cửa sáng trong toàn cảnh xã hội và ngành xây dựng còn quá nhiều mảng tối.